အာရပ္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ မီးရွႈိ႕မွႈနဲ႔ ေဖ႔စ္ဘြတ္
ေတာ္လွန္ေရးတစ္ခု ေပၚထြက္ဖို႔ ဘယ္တုန္းကမွ စိတ္ကူးလို႔ မရႏိုင္တဲ႔ အဲဒီျမိဳ႕မွာပဲ၊ ၂၀၁၀ ဒီဇင္ဘာ၁၇ ရက္ေန႔တြင္ေတာ႔ အာရပ္ကမၻာကို ကိုင္လွႈပ္မယ္႔ ေတာ္လွန္ေရးၾကီးတစ္ခု အစပ်ဳိးခဲ႔သည္။ အသက္ ၂၇ ႏွစ္ရွိ ဘြဲ႔ရလူငယ္ မိုဟာမဒ္ဘိုအာဇီဇီ နဲ႔ သူ႔ထက္ နည္းနည္းၾကီးသူ တူနီရွားရဲေမ ဖာဒါဟမ္ဒီ တို႔ႏွစ္ဦး ျပႆနာက စတင္လိုက္ ျခင္း ျဖစ္သည္။ အခ်စ္ဇာတ္လမ္း မဟုတ္။ ဘြဲ႔ရ အလုပ္မရွိ သစ္သီးေရာင္းေနရတဲ႔ ဘိုအာဇီဇီ ရဲ႕ တြန္းလွည္းကို အလိုက္မသိ ရဲေမက ဖမ္းျပီး ပါးရိုက္လို႔၊ ကိုယ္႔လူက ျမိဳ႕အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရံုးေရွ႕ ဆႏၵျပရင္း သူ႔ကိုယ္သူ မီးရွႈိ႔သတ္ေသလိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။
သူ႔ အာဂသတၱိက ယခု အာရပ္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ ဒ႑ာရီသူရဲေကာင္းသဖြယ္ ျဖစ္သြားရေတာ႔သည္။ ဘိုအာဇီဇီ ရဲ႕ လုပ္ခ်က္က ၅၃ ႏွစ္တာ အျမစ္ခိုင္ေနတဲ႔ တူနီးရွားအာဏာရွစ္စနစ္ကို ဖိမ္႔ဖိမ္႔တုန္သြားေစျပီး၊ ေနာက္တစ္လနီးပါး အၾကာမွာ သမၼတ ဘန္အလီ ေခြးေျပး၀က္ေျပး ေျပးခဲ႔ရသည္။ အီဂ်စ္၊ အယ္လ္ဂ်ီးယား၊ ေဂ်ာ္ဒန္၊ ယီမင္နဲ႔ အျခား အာရပ္ႏိုင္ငံေတြမွာပါ ဆႏၵျပဖို႔ လွႈပ္လွႈပ္ရွားရွားျဖစ္လာျပီး ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ မိမိကိုယ္ကို မီးရွႈိ႔စေတးဖို႔ ျပင္ဆင္သူေတြ တစ္ဒါဇင္ေက်ာ္ ရွိလာသည္။
မိမိကုိယ္ကို မီးရွႈိ႔သတ္ေသျခင္းမွာ ထိတ္လန္႔ေၾကာက္မယ္ဖြယ္ရာ ေကာင္းလွသည္။ ေပ်ာ႔ေျပာင္းတဲ႔ ဘာသာေရးနဲ႔ လူလိမၼာမ်ားက မုခ်ရွႈတ္ခ်ၾကမည္။ ပသို႔ဆိုေစ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းတြင္ေတာ႔ ေတာ္လွန္ေရးစဖို႔နဲ႔ အာဇာနည္သူရဲေကာင္း ျဖစ္ဖို႔မွာ မိမိကိုယ္ကို မီးရွႈိ႔မယ္႔သူေတြ လိုအပ္တဲ႔ သေဘာရွိသည္။ အရိုးရင္႔ အာဏာရွင္ေတြ ပြဲသိမ္းႏိုင္ဖို႔ ဒီနည္းက အာရပ္ကမၻာတြင္ ဗားရွင္းအသစ္ ျဖစ္လာသည္။
တကယ္ေတာ႔ ႏိုင္ငံေရးဆႏၵျပဖို႔ မိမိကုိယ္ကို မီးရွႈိ႔ျခင္းက အခုမွ အသစ္မဟုတ္။ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲအတြင္း အေမရိကန္ရဲ႕ က်ဴးေက်ာ္မွႈကို ကန္႔ကြတ္တဲဲ႔အေနနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ၾကီး သစ္ကြမ္ဒတ္ခ္က သူ႔ကိုယ္သူ မီးရွႈိ႔ခဲ႔ သည္။ မီးေတာက္မီးလ်ံေတြၾကား ပ်ံလြန္ေတာ္မူတဲ႔အထိ တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္ ထိုင္သမာဓိယူသြားတဲ႔ ကိုယ္ေတာ္႔ ဓါတ္ပံုက အေမရိကန္အစိုးရအဆက္ဆက္ကို ေျခာက္ျခားေစသည္။ အေမရိကန္ ဆန္႔က်င္ေရးတိုးျမွင္႔ဖို႔ အျခားဗီယက္နမ္ ဘုန္းၾကီး ေတြကလည္း ဆက္ျပီး မီးရွႈိ႕ျပခဲ႔ၾကသည္။
၁၉၆၉ ခုႏွစ္ ဥေရာပတြင္ ဆိုဗီယက္က်ဴးေက်ာ္မွႈကို ဆႏၵျပတဲ႔အေနနဲ႔ အသက္ ၂၀ ရွိ ခ်က္လူငယ္ ဂ်န္ပလခ်္က မီးရွႈိ႕ သတ္ေသခဲ႔သည္။ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒကို ဆန္႔က်င္တဲ႔ သူရဲေကာင္းအျဖစ္ ဥေရာပတြင္ အမွတ္ရစရာ ျဖစ္ေနသည္။ တိဗက္၊ အိႏၵိယ၊ တူရကီတို႔မွာလည္း အလွ်ံညီးညီး မီးေတာက္ၾကားထဲ အုပ္ခ်ဳပ္သူကုိ ဆႏၵျပရင္း လူမသိသူမသိ ေသဆံုးသြားသူေတြ ရွိသည္။
ႏိုင္ငံေရး ရည္ရြယ္ခ်က္အတြက္ မိမိကိုယ္ကို မီးရွႈိ႕ဆႏၵျပမွႈကို လက္ခံဖို႔ခက္ေသာ္လည္း ဘိုအူဇာဇာရဲ႕ လုပ္ရပ္က ျခစားေနတဲ႔ အာရပ္ကမၻာတြင္ေတာ႔ ထိေရာက္ပံု ေပၚခဲ႔သည္။ ၂၃ ႏွစ္ၾကာ အာဏာခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ႔ သမၼတဘန္အလီ ကို ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္ခဲ႔ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက်င္႔၀တ္သီလ ယိုယြင္းပ်က္စီးေနတဲ႔ အျခား အာရပ္တိုင္းျပည္မ်ားကို ေတာ္လွန္ေရးမီး ကူးစက္ ဖို႔ ေမွ်ာ္လင္႔ခ်က္ေတြ ေပးသြားသည္။
ဘိုအူဇာဇာနဲ႔ အသက္ရြယ္တူ မခ္ဇာကာဘဂ္မွာ ေဖ႔စ္ဘြတ္ တည္ေထာင္သူျဖစ္သည္။ သူတီထြင္တဲ႔ ေဖ႔စ္ဘြတ္ယာဥ္ကို အေမရိကနဲ႔ မိုင္ေပါင္းမ်ားစြာေ၀းတဲ႔ တူနီရွားလူငယ္ေတြ အသံုးျပဳေနၾကသည္။ ရဲေမက ဘိုအူဇာဇာ ကို ပါးဆင္႔ရိုက္တာ ဘယ္ကမၻာ႔မီဒီယာမွ စိတ္မ၀င္စားေပမယ္႔ လူငယ္ထုက ခ်က္ခ်င္းျပန္႔ ဆိုက္ဘာ ေဖ႔စ္ဘြတ္ကေန အာရပ္ကမၻာကို ျဖန္႔ထားျပီးျပီ။ အေနာက္ သတင္းဌာနေတြ ခရစၥမတ္နဲ႔ အလုပ္ရွႈပ္ေနခ်ိန္မို႔ ဘိုအူဇာဇာ သူ႔ကိုယ္သူ မီးရွႈိ႕တာ မသိလိုက္ၾက။ သို႔ေသာ္ တူနီရွား လူငယ္အခ်ဳိ႕က မိုဘိုင္းဖုန္းနဲ႔ ဓါတ္ပံုရိုက္ျပီး ေဖ႔စ္ဘြတ္စာမ်က္ႏွာေတြေပၚ ခ်က္ခ်င္းပစ္တင္လိုက္သည္။
ေဖ႔စ္ဘြတ္ေကာင္းမွႈေၾကာင္႔ ေဒသထြက္ေနတဲ႔ တူနီရွားျမိဳ႕ေတာ္ လူထုက ေနာက္ ၂၈ ရက္အၾကာတြင္ သမၼတကို ေမာင္းထုတ္ႏိုင္ခဲ႔သည္။ အာဏာရွင္ ဘန္အလီကိုယ္တိုင္ ဇန္န၀ါရီ ၁၃ ရက္ေန႔ မေျပးမီ တိုင္းျပည္မိန္႔ခြန္းေျပာရာတြင္ ေဖ႔စ္ဘြတ္ ဒုကၡေပးေနေၾကာင္း သံုးၾကိမ္ထည့္ေျပာသြြားသည္။ ဘန္အလီရဲ႕ ရုပ္ေသးပါတီတြင္ သူ႔ကို အကာအကြယ္ ေပးမယ္႔ လက္မရြံ႕အဖြဲ႔၀င္ ၁.၅ သန္း ရွိသည္။ ဒါေပမဲ႔ ေဖ႔စ္ဘြတ္သံုးသူ လူ ၂ သန္း ရဲ႕ ႏွိပ္စက္မွႈေၾကာင္႔ ထြက္ေျပးခဲ႔ ရသည္။
အာရပ္တိုင္းျပည္ေတြက လူငယ္ထု အားသာခ်က္မွာ မိုလ္ဘိုင္းဖုန္းနဲ႔ အြန္လိုင္းကို တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ သံုးႏိုင္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဒါေၾကာင္႔ သတင္းပ်ံ႕ႏွံေရးနဲ႔ ဆက္ဖြဖို႔က သူတို႔တာ၀န္ထား။ အဓိကလိုေနတာက ဘိုအူဇူဇူလို ျပႆနာနဲ႔ မီးစေမႊးမယ္႔သူ ျဖစ္သည္။ ယခု အာရပ္ႏို္င္ငံတုိင္းက ဘိုအူဇူဇူလို သူရဲေကာင္း ေစာင္႔ဆိုင္းေနၾကသည္။ ဘယ္သူ သူရဲေကာင္း လုပ္မလဲ တစ္ေယာက္မ်က္ႏွာ တစ္ေယာက္ၾကည့္ေနသည္။
တူနီရွား စံပယ္ဖူးေတာ္လွန္ေရးကို ျခံဳၾကည့္ရင္
(၁) ျပႆနာၾကီးၾကီးတစ္ခု အရင္းခံျပဳျပီးေနာက္ အြန္လိုင္ လူမွႈ႔ကြန္ယက္က သယ္ေဆာင္သြားသည္။
(၂) အာရပ္ကမၻာမွ အာဏာရွင္မ်ား၊ အစၥလမ္ အေျခခံ၀ါဒီမ်ားမွာ လူထုကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ဖိထားတဲ႔ အဖြဲ႔အစည္းပံုစံမ်ဳိး ရွိသည္။ တစ္ဖက္ အြန္လိုင္းလူမွႈကြန္ယက္ကလည္း ကိုယ္ေပ်ာက္ စုစည္းမိျပီး တြန္းလွန္ျဖိဳခ်ေနသည္။
(၃) အြန္လိုင္း ကိုယ္ေပ်ာက္ လူမွႈ႔ကြန္ယက္တြင္ အစိုးရကဲ႔သို႔ ပံုစံေသ အိုင္ဒီယိုေလာ္ဂ်ီ မရွိ။ ဒါေပမဲ႔ သူ႔တို႔ရဲ႕ ေန႔တစ္ဓူ၀ ေစာ္ကားခံရမွႈမ်ားကို ေရငံုမေန။ တစ္ဦးခ်င္းတန္ဖိုးနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ ေဖ႔စ္ဘြတ္ကို အသံုးခ်သည္။
(၄) ဆိုက္ဘာနဲ႔ ပုန္ကန္မွႈကို အျမဲပြဲသိမ္းဟု မတြက္ႏိုင္။ ၂၀၀၉ အီရန္တြင္ မေအာင္ျမင္ဘဲ၊ ၂၀၁၁ တူနီရွားတြင္ အစိုးရျပဳတ္က်သြားသည္။ ထိုႏိုင္ငံႏွစ္ခုစလံုးတြင္ အာဏာရွင္မ်ားႏွင္႔ အြန္လိုင္းလူမွႈကြန္ယက္ဖြဲ႔ လူငယ္ထုအၾကား အားျပိဳင္ခဲ႔ၾကသည္။ ျခားနားခ်က္က လွႈပ္ရွားမွႈကာလအတြင္း အစိုးရရဲ႕ တန္ျပန္ရက္စက္မွႈကို ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ ေတာင္႔ခံႏိုင္မလဲအေပၚ မူတည္မည္။
(၅) အင္တာနက္ အသံုးျပဳမွႈမွာ ကိုးဆယ္႔ေျခာက္ပါး ေပ်ာက္ေဆးမဟုတ္။ အာဏာရွင္ကလည္း အတိုက္အခံကို ျဖိဳခြဲဖို႔ အင္တာနက္ သံုးမွာပင္ ျဖစ္သည္။ ေဖ႔စ္ဘြတ္ကိုလည္း ထိန္းခ်ဳပ္မွာပင္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္္ အင္တာနက္က အဖိႏွိပ္ခံ လူထုအတြက္ လက္နက္အင္အားျဖစ္လာသည္။ မေျပာင္းလဲဘဲ ေနျမဲေနလိုတဲ႔ အာဏာရွင္မ်ားအတြက္ ျခိမ္းေျခာက္မွႈ အသစ္ ျဖစ္လာသည္။
(၆) တူနီရွားေတာ္လွန္ေရးမွာ ေဖ႔စ္ဘြတ္ေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္သည္။ အာဏာရွင္ရဲ႕ အမ်ဳိးမ်ဳိး ဖိႏွိပ္ေစာ္ကားမွႈအတြက္ လူတစ္ဦးခ်င္း တာ၀န္ယူမွႈနဲ႔ အာရပ္လူမ်ဳိး ဂုဏ္သိကၡာ ျပသတဲ႔ ေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္သည္။
ရဲဲျမင္႔ေက်ာ္
ရည္ညႊန္း
How a Single Match Can Ignite a Revolution by Robert F. Worth
Facebook and Arab Dignity by Roger Cohen
